اصول یادگیری زبان انگلیسی در مدارس عادی
محمّدحسین ملکی ـ منطقه ۱۰ تهران
به عنوان مقدمه باید عرض کنم که تاکنون بیش از ۶۹۰۰ زبان در جهان شناسایی شده است. در قاره آسیا بیشترین تعداد زبانها یعنی ۲۲۶۹ و در قاره امریکا کمترین تعداد زبانها یعنی ۱۰۰۲ زبان وجوددارد. وجود این همه زبان مختلف تنها می‌تواند نشان دهنده عظمت خالقی باشد که آنها را آفریده است. قرآن مجید در سوره روم آیه ۲۲ می‌فرماید:
«و از جمله آیات او آفرینش آسمان‌ها و زمین است و اختلاف زبانهای شما و رنگهای شما، بی‌گمان در این برای دانشمندان مایه‌های عبرت است.»
یکی از این زبانها و بی‌گمان مهم‌ترین آنها، زبان انگلیسی است که به عنوان زبان بین‌المللی سالیان متمادی است که مورد توجّه همگان قرار گرفته است. ما ایرانیان نیز که دارای تمدّن و فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی هستیم، باید بتوانیم بیش از گذشته از زبان انگلیسی به عنوان یک وسیله جهانی جهت ارائه نظرات خود در سطح بین‌المللی استفاده کنیم. با بهره بردن از منابع انگلیسی زبان نوشتاری مانند کتابها، دایره‌المعارف‌ها، مقاله‌ها، روزنامه‌ها، مجلات و نیز منابع گفتاری مانند شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی، فیلم‌ها، نوارها و سی‌دی‌های صوتی و تصویری بر تجارب و دانش خود بیافزاییم. حال سؤال مهم و اساسی این است که راه اصلی و درست رسیدن به این مقصود و مقصد چیست؟ چگونه باید به مطالعه درست زبان انگلیسی پرداخت که دارای حداکثر بهره‌وری باشد و از به هدر رفتن بیهوده وقت و انرژی جلوگیری کرد؟
در اینجا چند راهکار بسیار ساده ولی با اهمیّت به زبان‌آموزان و علاقه‌مندان انگلیسی معرفی می‌کنیم. تردید نکنید اگر آنها را به دقّت به کار گیرید، میزان پیشرفت و یادگیری شما چندین برابر خواهد شد و با صرف وقت و انرژی کمتر، مطالب بیشتری را یاد خواهید گرفت. ضمن آنکه این‌بار یادگیری برایتان لذّت‌بخش‌تر خواهد شد و بدون هیجان و دلواپسی در موقعیت‌های گوناگون به خوبی از دانش زبانی خود استفاده خواهید کرد.
هدف خود را مشخص کنید
چرا می‌خواهید زبان بیاموزید؟ چه چیزی می‌خواهید یاد بگیرید؟ مکالمه‌های روزمرّه؟ تست‌های کنکور؟ کلمه‌ها و اصطلاحاتی که در کامپیوترو اینترنت به کار می‌رود؟ فهمیدن اخبار و فیلم‌ها؟ خواندن متن‌های درک‌مطلب؟ در چه سطحی می‌خواهید یاد بگیرید؟ پایه، متوسط، پیشرفته، تافل و…؟
از پایه شروع کنید
اگر زبان انگلیسی‌تان خیلی ضعیف است، از کتابهای پایه و ساده شروع کنید. خجالت نکشید که از سطح بسیار پایین شروع می‌کنید. مهم این است که درست و اصولی شروع کنید ولی تا سطوح بالا و عالی ادامه دهید.
همراه پیدا کنید
انتخاب یک دوستِ علاقه‌مند به زبان انگلیسی، یادگیری را برای شما آسان‌تر و جالب‌تر می‌کند و می‌توانید آموخته‌های خود را با یکدیگر در میان بگذارید و با هم تبادل‌نظر کنید.
از این شاخه به آن شاخه نپرید
کتابها، مطالب، نوارها و سی‌دی‌های مورد علاقه خود را به دقت انتخاب کنید. هرچه بیشتر به موضوعاتی که مطالعه می‌کنید علاقه‌مند باشید، یادگیری برایتان جذاب‌تر می‌شود. سعی کنید کتابها و متن‌هایی که برای مطالعه انتخاب می‌کنید ارتباط زیادی با انگلیسی واقعی (real English) داشته باشد. دائماً کتابها و کلاس‌های خود را عوض نکنید.
انگلیسی را از طریق گوش بیاموزید
اولین مرحله یادگیری زبان گوش‌دادن (Listening) است. تا می‌توانید به نوارها و سی‌دی‌های صوتی و تصویری گوش کنید. گوش دادن به رادیو، تلویزیون و نیز تماشای فیلم و کارتون‌های انگلیسی بسیار مهم است.
هرگز یادگیری انگلیسی را با کتاب‌هایی که بدون نوار کاست و یا سی‌دی است شروع نکنید. اینگونه کتابها ارزش یادگیری ندارند. زبان انگلیسی دارای لهجه‌های گوناگون است که فقط از طریق گوش‌دادن زیاد پی به آنها خواهید برد.
حفظ کردن واژگان را متوقف کنید
خواندن و حفظ کردن واژگان و کلمه‌های یک زبان به تنهایی ارزش ندارد. واژگان زمانی ارزش و معنی پیدا می‌کنند که در قالب عبارت و جمله باشند. همیشه سعی کنید یک کلمه و اصطلاح جدید را در قالب عبارت و یا جمله‌ای آسان یاد بگیرید. به مثالهای زیر توجه کنید:
a.Give me some water, please.
b.Please water the flowers.
در جمله اول کلمه water اسم است و به معنی آب است. (لطفاً مقداری آب به من بدهید.)
در جمله دوم کلمه water فعل است و به معنی آب‌دادن است. (لطفاً به گُل‌ها آب بدهید.)
دستور زبان (Grammar) نخوانید
خواندن نکات دستوری و حفظ کردن فرمولهای پیچیده بدون کاربرد آنها در مکالمه‌ها و فعالیت‌های زبانی روزانه ارزش زیادی ندارد. چه بسیار دانش‌آموزانی که از خود انگلیسی زبانها بیشتر دستور زبان بلد هستند ولی متأسفانه از کاربرد درست جمله‌ها در موقعیت‌های واقعی ناتوان هستند. این بدان معنی نیست که اصلاً دستور زبان نخوانید بلکه به معنی آن است که در آن غرق نشوید. دستور زبان جزئی از زبان است نه همه آن.
پرسیدن عیب نیست
هرجا به مطلبی برخورد کردید که آن را نمی‌دانید از معلم خود یا دیگران بپرسید. نگذارید سؤالات بی‌جواب شما روز به روز بیشتر و بیشتر شوند و به انبوهی از مجهولات تبدیل شوند. همیشه گفته‌اند سؤال کردن عیب نیست، ندانستن عیب است.
یادداشت‌برداری کنید
از سخنان مهم و نیز نوشته‌های تخته کلاس و یا متون درسی‌تان یادداشت‌برداری کنید. یادداشت‌های منظم و مرتب شده برای مرورهای بعدی به کارتان می‌آید.
هر روز یاد بگیرید
حتماً شنیده‌اید که می‌گویند انگلیسی فرّار است. یعنی از مغز فرار می‌کند. این به آن دلیل است که ما از انگلیسی فرار می‌کنیم. اگر یادگیری و مطالعه برای ما یک عادت شود از آن لذت می‌بریم. مطالعه روزانه حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه به مراتب بهتر از هفته‌ای یک روز و آن هم ۲ تا ۳ ساعت است. از یادگیری به صورت منظم و پیوسته ماندگار‌تر است.
دهانتان را باز کنید
به خود جرأت صحبت کردن بدهید. با دیگران ارتباط برقرار کنید. هر آنچه را یاد می‌گیرید، صحبت کنید. از اشتباه کردن نترسید. خود انگلیسی زبانها نیز اشتباه می‌کنند.
از اینترنت استفاده کنید
بعضی از شبکه‌ها و پایگاههای اینترنتی حاوی مطالب سودمندی برای زبان‌آموزان هستند.
صبور باشید
یادگیری زبان فرایندی تدریجی است. تصور نکنید که یاد گرفتن زبان با یک یا دو ماه کلاس رفتن حاصل می‌شود. زود مأیوس نشوید. به قول ضرب‌المثل معروف: «کارها نیکو شود اما به صبر». ضمناً فریب بعضی از آگهی‌های تجاری را که مدعی آموزش مکالمه زبان در ۱۰ یا ۱۵ جلسه و یا در خواب هستند را نخورید.
آموخته‌هایتان را مرور کنید
هر از چند گاهی مطالب گذشته را مرور کنید و آموخته‌های خود را با دانسته‌های قبلی پیوند بزنید.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که مراحل درست یادگرفتن زبان انگلیسی به ترتیب زیر است:
۱ ـ گوش دادن (Listening)
۲ ـ صحبت کردن (Speaking)
۳ ـ خواندن (Reading)
۴ ـ نوشتن (Writing)
